تاریخچه درد: درد اولین بار از کجا شروع شد قسمت 1

تاریخچه درد در ایران و جهان از باستان تا امروز

درمتون کهن آمده است که:

جمشید (چهارمین پادشاه پیشدادی ایران) نخستین کسی بود که استحمام آب گرم و سرد را باب کرد. در دوره پادشاهی او که حدودا هفتصد سال بود، نه گیاهی خشکید و نه جانداری بیمار شد.

در اوستا نیز از قهرمانی به نام «ثرتیه» نام برده شده است که «نخستین پزشک جهان» قلمداد شده است. «ثرتیه» از اهورامزدا تقاضا میکند که او علاجی علیه همه زهرها و یک کارد فلزی برای عملیات پزشکی به او عطا کند. اهورامزدا پاسخ می دهد که هزاران و میلیون ها گیاه درمان بخش بر روی زمین آفریده ام که از آن میان، «گوکرن» منبع تمای داروهاست. گوکرن، نام درخت مقدس افسانه ای است که در دریای فراخکرد جای دارد. هوم سفید، گاو شاخ، و کوکنار، معادل های دیگری هستند که برای این درخت افسانه ای، تصور شده است. و جملگی جنبه درمانی داشته اند.

پزشکی و بهداشت در ایران باستان

پس از ویونگهان پدر جمشید پیشدادی و خود جمشید که یکی دیگر از پزشکان آریایی بود، به ترتیب در بندهای پسین همچنان پرسش خود را ادامه می دهد و هوم در پاسخ به او (زرتشت) تا چهار پزشک را نام می برد که به ترتیب پس از ویونگهان ، دومین بار آبتین(پدر فریدون پیشدادی) ، سومین بار اترت پدر اورواخشه و گرشاسب و چهارمین بار پورشسپ پدر پیامبر ایرانی اشو زرتشت می باشد.

در اوستا هم از پزشکان دیگری نام برده شده است که میتوان از آن ها جاماسپ وسئنا که بعدها سیمرغ نام گرفت نام برد. نزدیک به چند صد سال پیش از ظهور زرتشت بر اساس داستان های شاهنامه هنگام زایش رستم پزشکان زمانه که بر بالین رودابه مادر رستم حاضر بودند به دلیل بزرگی نوزاد با استفاده از داروهای گیاهی خواب آور مادر رستم را بی درد نموده و اقدام به زایش رستم کردند. و این داستان شاید نزدیک به پانزده قرن پیش از تولد ژولیوس سزار روم است که عمل سزارین به وی منصوب است.

تاریخ پزشکی در ایران باستان (دوران تاریخی)

آغاز تاریخچه پزشکی در ایران به زمانی باز می گردد که (پاتهاها) در زادگاه نخستین خود در نزدیکی خوارزم زندگی می کردند. نخستین پزشک آریایی «تریتا» نام دارد که می توان آن را همانند «اسکلپیوس» برای یونانیان و «اسکولاپیوس» برای رومیان نام برد. بر اساس نوشته های زمان پهلوی «تریتا» به جز مهارت در جراحی، با استفاده از عصاره گیاهان دارویی هم به درمان بیماران می پرداخته است. نام وی علاوه بر نوشته های باستانی ایران نامی ارجمند در کتب باستانی هندوان هم می باشد و این مربوط به زمانی است که هنوز قوم هند و ایرانی ها از هم جدا نبودند.

پس از تریتا دومین پزشک نام آور ایرانی «یما» در منطقه ای به نام «آریاویژ» علاوه بر درمان بیماران پوستی، به درمان دردهای استخوانی هم می پرداخته است. نام این دو پزشک آریایی در کتاب «هنود» هم آمده است.

در کتاب تاریخ طب در ایران نوشته استاد ارجمند جناب دکتر نجم آبادی اشاره شده است که مکتب پزشکی زرتشت بسیار قدیمی تر از مکاتب طبی یونان بوده است. اما به هرحال در میان مورخین در مورد پیدایش درمان درد بر اساس مزاج انسان ها (اخلاط چهارگانه) اتفاق نظر وجود نداشت. چنان که بر پایه نظر بسیاری از نویسندگان درمان درد به مردم ساکن در چین باستان باز میگردد و به آن زمانی اشاره می کند که آنان با کمک سنگ های تراشیده شده نوک تیز، کاری را مشابه طب سوزنی کنونی برای کاهش درد انجام می دادند.

همچنین بر اساس برخی از منابع نیز پزشکان هندوستان همانند «سوشروته» که در قرن پنجم پیش از میلاد می زیستند کتابی را به زبان سانسکریت درباره ساختار تشخیص و درمان بیماری ها به رشته تحریر درآورد که در آن نه تنها مطالب جراحی، مامائی، تغذیه، دارو، درمان درد و … بحث شده بود بلکه آموزش پزشکی و اصول سوگند یاد کردن نیز ذکر شده.

بر اساس کتاب تاریخ پزشکی ایران نوشته «سیریل آل گود» با وجود پیشرفت قابل توجه طب در قوم آشور وضعیت طب در ایران قدیم، پیشرفته تر از آن بوده است و بر اساس نظر ایشان فرضیه طبایع چهارگانه که یونانیان آن را پایه پزشکی خود قرار داده بودند از ایرانیان الهام گرفته شده و در واقع آن را ایرانی می دانستند. بقراط بر اساس منابع غربی احتمالاً اولین کسی بود که پزشکی را به صورت منظم و مدون ارائه کرد و پس از وی جالینوس ، ایشان برجسته ترین پزشکانی هستند که در غرب آثارشان برای مدت بیش از هزار سال منبع نه تنها درمان، بلکه عقاید طبیعی دانان نیز قرار می گرفت.

مکتب پزشکی دیگری که در دوران باستان به جز مکتب زرتشت در ایران بکار گرفته می­شد، مکتب اکباتان بود. این مکتب نزدیک به صد سال پس از زرتشت توسط یکی از شاگردانش بررسی و پایه گزاری شد. در این مکتب آموزش پزشکی و همچنین داروسازی به صورت رابطه مرید و مراد و یا استاد و شاگردی بوده است و شاگردان سال ها نزد استادان کار می کردند تا به مهارت کافی دست یابند.

بر اساس اوستا پزشکان در دوران باستان ایران به پنج تخصص تقسیم می شدند: اشوپزشک (متخصص بهداشت و درمان درد)، دادپزشک (پزشک قانونی)، کاردپزشک (جراح)، اوروپزشک (گیاه پزشک) و مانتره پزشک (روان پزشک). تمام این شاخه ها برای درمان بیماری های مختلف کاربرد پیدا کردند.